Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ

(Από Αριστερά...)
Όταν ακούμε για επιστημονική έρευνα στεκόμαστε με σεβασμό και δέος, με την ελπίδα ότι κάτι καινοτόμο και ωφέλιμο θα γεννηθεί απο αυτή. Δεν είναι όμως πάντα έτσι! Ερευνα από ποιον, για την ικανοποίηση των συμφερόντων ποιου? Ποια έρευνα διεκδικείται ποια η πολιτική και ποιος ο προσανατολισμός? Τα ερωτήματα αυτά είναι ουσιώδους σημασίας, προκειμένου να δοθεί απάντηση για τις σημερινές εξελίξεις στο χώρο της έρευνας, στο ποια έρευνα διεκδικείται, ποια είναι πολιτική για την έρευνα και ποιος ο προσανατολισμός της.

Η μόρφωση, η επιστήμη, και κατα συνέπεια η έρευνα είναι κατακτημένη κοινωνική γνώση, είναι το αποτέλεσμα της σύνθεσης της δουλειάς χιλιάδων ερευνητών και επιστημόνων ανά τους αιώνες. Η έρευνα ανήκει στο λαό, είναι κτήμα της κοινωνίας και σε αυτούς πρέπει να διαχέεται συνολικά. Δεν ανήκει σε καμια επιχείρηση, σε καμμια πολυεθνική. Σκοπός της είναι η εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών, λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη της επιστήμης έτσι ώστε να συμβάλλει στην προόδο και τη γενική ευημερία.

Δυστυχώς όμως, εδώ και αρκετά χρόνια, η έρευνα, έχει χάσει τον προσανατολισμό της. Απο την αναζήτηση της αλήθειας και της νέας γνώσης περάσαμε στην αναζήτηση περισσότερων κερδών για τις επιχειρήσεις. Από την πρόοδο της ανθρωπότητας, περάσαμε στην πρόοδο των μετοχών και των μετόχων.

Εδώ και χρόνια, το μεγάλο κεφάλαιο εσέβάλε στο εκπαιδευτικό σύστημα, των προνομιούχων και ελεγχόμενων Πανεπιστημίων των καπιταλιστικών χωρών. Σκοπός είναι τα νέα μυαλά να διδαχθούν με τις αρχές του καπιταλισμού, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια νέα γενιά που να αποδέχεται την τυρρανία του κεφαλαίου. Η παρέμβαση του καπιταλισμού σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης για τη διαμόρφωση της ύλης είναι καταλυτική. Ο τομέας της έρευνας στα πανεπιστημιακά ιδρύματα είναι το καίριο σημείο αυτής της παρέμβασης. Με «σπόνσορα» τη Στρατηγική της Λισαβόνας και με παντιέρα το «κοινωνικό όφελος» πανεπιστημικά ιδρύματα μετατρέπονται σε «παραμάγαζα» των πολυεθνικών. Τα ερευνητικά κέντρα για να μπορούν να επιβιώσουν πρέπει να παράγουν «χρήσιμη έρευνα», που στην γλώσσα του καπιταλισμού είναι αυτή που αποφέρει κέρδη. Οι νέοι επιστήμονες έχουν καταντήσει γρανάζια στις μηχανές του κέρδους.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι πολύ λίγα ερευνητικά προγράμματα προωθούν τη διεξαγωγή βασικής έρευνας, δηλαδή έρευνας για τη δημιουργία νέας γνώσης. Η βασική έρευνα κοστίζει πολύ, παίρνει πολύ χρόνο και κανείς δεν μπορεί να προκαθορίσει πότε θα έχει και αν θα έχει αποτελέσματα. Τα ερευνητικά αποτελέσματα που δεν θα αποτελέσουν κερδοφόρες πατέντες και θα αποφέρουν πολλαπλά οφέλη δεν ενδιαφέρουν το κεφάλαιο, είναι άχρηστα στον καπιταλισμό. Το κεφάλαιο σπρώχνει την έρευνα στους τομείς που εξυπηρετουν τις εφήμερες και πρόσκαιρες ανάγκες του γι αυτό και υπάρχει στροφή προς την εφαρμοσμένη έρευνα.

΄Ομως οι ανάγκες του λαού και της νεολαίας, της κοινωνίας γενικότερα, βρίσκονται στον αντίποδα της πολιτικής αυτής για την έρευνα. Γιατί δεν προχωρά η έρευνα για την αντιμετώπιση του καρκίνου, του ΕΪΤΖ, του Αλτσχάιμερ; Δεν θα έπρεπε να είχαμε τις απαντήσεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; Δε θα μπορούσε να έχει προχωρήσει η μελέτη και να έχει εφαρμοστεί στη ζωή, η αντισεισμική θωράκιση, η αντιπλημμυρική προστασία, η έρευνα για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις νέων επαγγελματικών ασθενειών και την πρόληψή τους και ένα σωρό άλλες μελέτες με κοινωνικό και ανθωπριστικό χαρακτήρα. Μόνο που αυτού του είδους η έρευνα δεν μπορεί να γίνει όσο το το περιεχόμενο και ο προσανατολισμός της κατευθύνεται από τις επιχειρήσεις. Δεν μπορεί να γίνει σε ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια με κερδοσκοπικό χαρακτήρα.

Για να αναπτυχθεί έρευνα προς όφελος των λαϊκών αναγκών χρειάζεται να απαγκιστρωθεί πλήρως από τις επιχειρήσεις, να χρηματοδοτηθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό και να συνδεθεί ουσιαστικά με μια Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν. Χρειάζεται ερευνητές και πανεπιστημιακούς που να εργάζονται με πλήρη και αποκλειστική απασχόληση, να συμμετέχουν στον προγραμματισμό και την οργάνωση της έρευνας, να δουλεύουν σε συνθήκες συνεργασίας και όχι ανταγωνισμού.

MT